Fayizning istipa bérishining paydisi barmu?

Fayizning istipa bérishi pelestinning ichki qismidiki yarishishqa türtke bolarmu?


Pelestin ötkünchi hökümitining zunglisi fayiz 2009-yili 7-mart tusattin pelestin milliy hakimiyet orginining re'isi abbasqa istépaname sunup, pelestinning ichki qismidiki yarishishqa shara'it yaritish üchün mushundaq qarargha kelgenlikini éytti.
Tehlilchiler: «fayiz yéngi nöwetlik yarishish söhbiti bashlinishqa üch kün qalghanda istépaname sundi, buning simowolluq ehmiyiti emeliy ehmiyitidinmu zor bolushi mumkin» déyishti.
Pelestin ötkünchi hökümitining zungli ishxanisi élan qilghan bayanatta éytilishiche: «fayizning istépa bérishi 2009-yili 10-mart qahirede ötküzülidighan pelestin ichki yarishish söhbitige shara'it yaritish üchün iken»
Bayanatta mundaq déyilgen: «pelestin ichki yarishish söhbiti pelestindiki hazirqi bölünmichilikke xatime béridighan qimmetlik purset, uni pelestinning ichki qismidiki yarishish we ittipaqliqni emelge ashurushning mustehkem asasi qilish kérek»
Bayanatta mundaq déyilgen: «eger pelestin birleshme milliy hökümiti qurulsa, fayizning istépanamisi derhal küchke ige bolidu, nawada martning axirighiche birleshme hökümet yenila qurulmisa, fayiz istépa bermeydu»
Fayiz istépaname sun'ghandin kéyin abbas ipade bildürüp: «fayiz we u rehberlikidiki ötkünchi hökümetning istépa bérishi pelestinning ichki yarishish söhbitini ilgiri sürüshke paydiliq» dédi.
Abbas pelestin birleshme milliy hökümitining mushu ayning axirighiche qurulushini ümid qilidighanliqini bildürdi, shuning bilen bille yene fayizning pelestin ichki yarishish söhbiti ünümge érishküche dawamliq wezipe ötüshini ümid qildi.
Tehlilchiler omumyüzlük mundaq qaridi: «fayizning istépaname sunushi pelestin ichki yarishish söhbitining yene bir muhim achquchluq peytke kiridighanliqidin dérek béridu, u abbas rehberlikidiki i'ordan deryasining gherbiy qirghiqidiki «hakimiyet»ning yarishish semimiyitini bildürüsh üchün töligen bedili, shundaqla xamasqa bésim ishlitip, uni yarishish söhbitide muresse qilishqa ündesh üchündur»
Hazirqi ehwaldin qarighanda, xamasning fayizning istépaname sun'ghanliqigha qayturghan inkasi anche ijabiy bolmighan, gerche «qarshi alidighanliqi»ni bildürgen bolsimu, shuning bilen bille yene, fayiz ötkünchi hökümiti bashlinishidila «qanunsiz» idi, uning istépa sorishi pelestin ichki yarishish söhbiti bilen munasiwetsiz, dep tekitlidi.
Gherbiy qirghaq we ghezzediki tehlilchiler mundaq qaridi: fayiz we uning hökümitining istépa bérishining yarishish söhbiti üchün emeliy ehmiyiti anche zor emes. Isra'iliyining «qoghushun quyush» herbiy herikitidin kéyin, xelq'ara jem'iyet ghezzege 5 milyard dollardin artuq yardem bérimiz, dep wede qilghan bolsimu, yardemni qandaq bérish qiyin mesilige aylandi: bir tereptin, xamas gerche ghezzeni kontrol qiliwalghan bolsimu, xelq'ara jem'iyetning omumyüzlük étirap qilishigha érishelmidi; Yene bir tereptin, xamas qatnashmisa ghezzeni qayta qurush pilani we türlirini yolgha qoyghili bolmaydu. Shundaq bolghachqa, ikki terep yariship yéngi milliy birleshme hökümet qurush üstide izdinishke mejbur boldi.

Shinxua agéntliqi we «shinjang géziti»(2009-03-17)
***************************************************