Isra'iliye yéngi hökümiti duch kélidighan «üch mesile»

Isra'iliye yéngi hökümiti duch kélidighan «üch mesile»


Isra'iliye likud guruhining rehbiri nétaniyaxu 2009-yili 31mart küni bash ministirliq textige olturup, yéngi hökümet teshkillidi.
Nétaniyaxu wezipige olturush bilenla, gerche yéngi bolmisimu, lékin murekkep, chigish üch mesilige duch keldi.

(1) isra'iliye-pelestin munasiwiti qatmallashti

Nétaniyaxu 2009-yili 31-mart bash ministirliq textige olturghandin kéyin, pelestin milliy hakimiyet orginining re'isi abbas 1-aprél: nétaniyaxu «tinchliqni yaqlimaydighan rehber» dep, xelq'ara jem'iyetning uninggha bésim ishlitishini muraji'et qildi.
Abbas: nétaniyaxuning «ikki dölet layihisi»ni teshebbus qilmaydighanliqi, yehudiylar mehellisi qurushni toxtitishnimu xalimaydighanliqi turghan gep, dédi.

Pelestin terepning pozitsiyisini pütünley asassiz dégilimu bolmaydu. Nétaniyaxu musteqil pelestin döliti qurush mesilisidin özini qachurup keldi, shundaqla «isra'iliyining xewpsizlikige tehdit shekillendürmisila, isra'iliye pelestinde aptonomiyini yolgha qoyush kélishimini imzalap, isra'iliye bilen pelestinning ortaq tinchliq berpa qilishini ilgiri süridu, dep tekitlep keldi» .

Ottura sherq tinchliq musapisidiki biwasite alaqidar terep- pelestinning isra'iliye yéngi hökümitige tutqan pozitsiyisimu kelgüsidiki pelestin-isra'iliye munasiwitining tereqqiyat yüzlinishide intayin muhim rol oynaydu. «mötidil» dep nam qazan'ghan abbasmu nétaniyaxu rehberlikidiki yéngi hökümetke ishenmeydighanliqini éytti.
Pelestin bilen bolghan munasiwetni qandaq békitish isra'iliye yéngi hökümitining muhim témisi bolup qalidu.

(2) xelq'ara jem'iyet qatmu-qat bésim ishletti

B d t bash katipi ban kimon 1-aprél bayanat élan qilip, sira'iliyining yéngi zunglisi nétaniyaxuning ottura sherq tinchliqi we bixeterlikige alaqidar meslilerde hemkarlishishini ümid qildi.
Yawropa ittipaqigha eza bezi döletlerning aliy emeldarliri: isra'iliye «ikki dölet» layihesini qobul qilidighanliqini éniq bildürüshi kérek, bolmisa yawropa ittipaqi bilen isra'iliyining munasiwitini tonglitishni oylishimiz, déyishti.
Isra'iliyining ittipaqdishi amérikimu ottura sherq siyasitini bara-bara tengshewatidu.
Amérikining dölet katipi hilari klintonning ottura sherqte ziyarette bolghanliqi, shundaqla uning pelestin mesilisige tutqan pozitsiyisidin amérikining ottura sherq yéngi siyasitidiki tepekkurida musteqil pelestin döliti qurush mesilisining küntertipke kirgüzülüwatqanliqini körüwélishqa bolidu.
Eger nétaniyaxu hökümiti «ikki dölet layihisi»din dawamliq özini qachursa, bu mesilide isra'iliyining amérika bilen ixtilapliship qalidighanliqi turghan gep.

(3) ichki kabint qurulmisi murekkep yaki mukemmel emes

Isra'iliye yéngi hökümiti besh partiye kishiliridin terkib tapti. Kabint kölimi 40 kishige yéqinlashti. Bu misli körülmigen ish. Her qaysi partiye-guruhlar wekilliri hakimiyet yürgüzgüchi ittipaqqa kirdi, ularning öz aldigha arzu-istiki we nishani bar.
Sol qanat partiye-léyburistlar partiyisi bilen yéngi hökümettiki bashqa partiye-guruhlarning siyasiy idiyisidimu nahayiti zor ixtilap mewjut,
Ikki ong qanat partiye «yurtimiz isra'iliye» bilen shas partiyisining ixtilapimu téxi tügigini yoq.
Her qaysi partiye-guruhlarning pelestin döliti qurush, ijtima'iy parawanliq siyasiti qatarliq mesililerdiki pikirlirimu oxshash emes.
Yéngi hökümet qurulmisining mislisiz zor we murekkep bolushi, hakimiyet yürgüzüsh ittipaqidiki partiye-guruhlarning pikrining birdek bolmasliqi kelgüside nétaniyaxuning yéngi hökümetni idare qilish iqtidarigha nisbeten zor sinaq bolup qalidu.

Menbe: «shinjang géziti»-(2009-04-07)
***************************************