Pelestin – isra'iliye toqunushi obama üchün yéngi sinaq

ئىخچام



Pelestin – isra'iliye toqunushi obama üchün yéngi sinaq


2009-02-02 «shinjang géziti»


Amérikining Yéngidin saylan'ghan zungtungi, démokratlar partiyisining ezasi obama 20 – yanwar amérika dölet mejlisi binasining gherbidiki üsti ochuq supida resmiy qesem bérip, amérikining 44 – zungtungi boldi.
Isra'iliyining ghezzege qilghan 22 künlük keng kölemlik herbiy hujumida 1400 din artuq kishi qaza qildi, 5500 din artuq kishi yarilandi. Pelestin – isra'iliye toqunushi peyda qilghan ghayet zor insanperwerlik apiti xelq'ara jem'iyetning yüksek diqqet – étibarini qozghidi.
Bu toqunush amérikining yéngi zungtungi obama jezmen duch kélidighan zor xelq'araliq krizis, shuningdek obamaning xelq'araliq krizisni bir terep qilish iqtidari we pem – parasitini biwasite sinaydighan yéngi sinaq.
Hazir, isra'iliye ghezzedin qoshun chékindürdi, xamasmu urush toxtatti, lékin buningliq bilen mesile tüptin hel bolmaydu.

Isra'iliye armiyisining ghezzege keng kölemlik hujum qozghighan waqti ularning obamaning zungtung bolushidin endishe qilghanliqini namayan qildi. Isra'iliyening endishisini töwendiki tereplerdin körüsh mümkin:
Birinchidin, obama isra'iliyige bushqa oxshash yéqinchiliq qilmaydu. Obama zungtung saylimigha qatnashqandin béri isra'iliyidiki yehudiylar hem amérikidiki yehudiylar izchil obamaning siyaset jehette ereb döletlirige mayillishishidin ensirep keldi;
Ikkinchidin, isra'iliye amérika yéngi hökümitining ottura sherq siyasitige guman bilen qaraydu. Isra'iliye terepning qarishiche, obamaning ashkara qilghan sözliridin amérika yéngi hökümitining iran, suriye, alla partiyisi, xamas qatarliqlar toghrisidiki siyasitini tengsheydighanliqini körüwalghili bolidiken. Isra'iliye bundaq siyaset tengsheshning isra'iliyige paydisiz bolushidin ensireydiken;
Üchinchidin, obamaning diplomatiye we xewpsizlik siyasitini tengshishi bilen isra'iliyining menpe'iti maslashmay qaldi. Sewebi obama iraqtin esker chékindüridighanliqini jakarlidi hem ottura sherq buningdin kéyin térrorluqqa qarshi turush kürishining merkiziy urush meydani bolmaydu, amérika térrorluqqa qarshi turush kürishining merkiziy urush meydanini afghanistan bilen pakistan'gha yötkeydu, dédi. Bu amérikining isra'iliyining xewpsizlikige burunqidek köngül bölmeydighanliqidin dérek béridu.

Shuning üchün, isra'iliyining bu qétimliq keng kölemlik herbiy hujum qozghishining keynide nurghun yoshurun meqset bar, déyishke bolidu:
Birinchisi, xamasning tesirini ajizlashturup, ghezze we pelestindiki siyasiy küchlerning küch sélishturmisini özgertip, abbas bashchiliqidiki mötidil küchlerni yölep, fataxning ghezzediki tesir da'irisini kéngeytish;
Ikkinchisi, 2006 – yilidiki liwan urushida meghlubiyetke uchrighanliqining tesirini tügitip, qayta heywe we obraz tiklep, isra'iliye «algha» partiyisini– 10 féwral ötküzülidighan parlamént saylimida köp awazgha érishtürüsh;
Üchinchisi, obamagha «tehdit arqiliq nesihet qilish» usulini qollinip, amérika yéngi hökümitini amérika – isra'iliye arisidiki alahide munasiwet orbitisidin chetnep ketmeslikke agahlandurush.

Pelestin – isra'iliye toqunushi obama üchün sinaq bolupla qalmay, emeliyette amérikining ottura sherq siyasiti üchünmu sinaq bolup, bu ottura sherq weziyitining kelgüsi tereqqiyatigha jezmen tesir yetküzidu.
Birinchidin, pelestin – isra'iliye toqunushi ottura sherq mesilisining yadrosi, obamaning pelestin – isra'iliye krizisini bir terep qilishi uning ottura sherq siyasitining mahiyitini namayan qilipla qalmay, yene kelgüsidiki amérika – isra'iliye munasiwiti we amérika – ereb döletliri munasiwitining yéngi asasini salidu. Eger pelestin – isra'iliye toqunushini hel qilish muwapiq bolmaydiken, amérikining kelgüsidiki ottura sherq siyasiti éghir cheklimige uchrap, ottura sherqning tinchliq musapisi éghir sinaqqa duch kélidu;
Ikkinchidin, pelestin – isra'iliye toqunushi amérikining ereb döletliri we islam dunyasi bilen bolghan munasiwitining yaxshilinishigha tesir yetküzüshi mumkin. Obama saylam riqabitige chüshken mezgilde yéngiche, aktip usullar arqiliq islam dunyasi bilen alaqe baghlap, amérika bilen islam dunyasi arisidiki munasiwetni yaxshilaydighanliqi toghrisida wede bergenidi hem wezipe tapshuruwélip 100 kün ichide islam dölitidin birni tallap muhim söz qilip, bu xil yéngiche alaqe baghlash usulining muqeddimisini achmaqchi bolghanidi. Halbuki, eger bu qétimqi toqunushtin kéyin, obama «isra'iliyige mayil unsur» dep qarilip qalsa, uning yuqiriqi ereb dölitige mayillishish siyasitige selbiy tesir körsitidu;
Üchinchidin, bu qétimqi toqunush amérikining iraq toghrisidiki siyasiti we térrorluqqa qarshi turush siyasitini tengshishige türtke bolushimu mumkin. Pelestin – isra'iliye toqunushi nawada küchiyiwerse ottura sherqte küchlük dawalghush peyda bolidu, bu belkim obamani térrorluqqa qarshi turush merkizini afghanistan bilen pakistan'gha yötkesh qararini qayta oylinishqa mejburlishi mumkin.

Hazirgha qeder obama isra'iliyining qilmishigha ashkara baha bérishni ret qildi. Qandaqla bolmisun pelestin – isra'iliye arisidiki toqunush obama üchün eng chong xelq'ara mesile, shuningdek obamaning diplomatiye jehettiki pem – parasiti we krizisini hel qilish iqtidarini biwasite sinaydu.

«yer shari waqit géziti»din

menzil: http://palastinbiz.blogspot.com/