پەلەستىن–ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى ۋە ئوباما

ئىخچام

پەلەستىن–ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى مەسىلىسىدە

ئوباما سىناققا دۇچ كەلدى


2009- 01- 15 12:13
«شىنجاڭ خەلق رادىئو ئىستانسىسى»
خەۋەرلەر تورى


ئىسرائىلىيىنىڭ غەززە رايونىغا قوزغىغان كەڭ كۆلەملىك ھەربىي زەربە بىرىش ھەرىكىتى ئېلىپ بېرىۋاتقىنىغا 14 – يانۋار 18 كۈن بولدى.
بۇ توقۇنۇشتا 900 دىن ئارتۇق ئادەم قازا قىلدى.
4000 دىن ئارتۇق ئادەم يارىلاندى.
پەلەستىن– ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى كەلتۈرۈپ چىقارغان زور ئىنسانپەرۋەرلىككە يات ئاپەت خەلقئارا جەمىئىيەتنىڭ يۈكسەك دىققەت–ئېتىبارىنى قوزغىدى.
بۇ توقۇنۇش ئامېرىكىنىڭ زۇڭتۇڭلىقىغا سايلانغان ئوباما قەسەم بىرىپ ۋەزىپە تاپشۇرىۋالغاندىن كىيىن يولۇقىدىغان زور خەلقئارا كرزىس بولۇپ قالىدۇ شۇنداقلا ئوبامانىڭ بۇ خەلقئارا كرزىسىنى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارى ۋە قابىلىيىتىنى بىۋاستە سىنايدۇ.

ئىسرائىلىيە ئارمىيسىنىڭ غەززەغا زور كۆلەملىك ھۇجۇم قوزغاش پەيتىنى تاللىشى ئىسرائىلىيىنىڭ ئوبامادىن ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى نامايەن قىلدى.

بۇنىڭ سەۋەبى:

بىرىنچى،
ئوباما بۇشقا قارىغاندا ئىسرائىلىيىگە بەك يېقىنچىلىق قىلىپ كەتمەيدۇ. ئوباما سايلامغا قاتناشقاندىن بۇيان، ئىسرائىلىيىنىڭ دۆلەت ئىچى شۇنىڭدەك ئامېرىكىدىكى يەھۇدىلار ئۇنىڭ سىياسەتتە ئەرەپ ئەللىرىگە ئېغىپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلدى؛

ئىككىنچى،
ئىسرائىلىيە ئامېرىكىنىڭ ئوتتۇرا شەرققە قاراتقان يېڭى سىياسىتىدىن قاتتىق تەشۋىشلىنىۋاتىدۇ. ئىسرائىلىيە تەرەپ، ئوبامانىڭ ئاشكارا قىلغان سۆزىدىن، «ئامېرىكا يېڭى ھۆكۈمىتى ئىران، سۈرىيە شۇنىڭدەك ئاللاھ پارتىيىسى، خاماسقا قاراتقان سىياسىتىنى تەڭشىشى مۇمكىن» دەپ ھېساپلىدى،
ئىسرائىلىيە تەرەپنىڭ بۇ تەڭشەشنىڭ ئۆزىگە پايدىسىز ئامىللارنى ئېلىپ كېلىشىدىن ئەندىشە قىلىدىغانلىقىنى كۆرۈۋالغىلى بولىدۇ؛

ئۈچىنچى،
ئوبامانىڭ دىپلوماتىيە ۋە خەۋپسىزلىك سىياسىتىنى تەڭشىشى ئىسرائىلىيىنىڭ مەنپەئەتىنى زىيانغا ئۇچرىتىشى مۇمكىن.
ئوباما ئىراقتىن قوشۇن چىكىندۈردىغانلىقىنى جاكارلىدى ھەمدە «ئوتتۇرا شەرق - تېرورلۇققا قارشى جەڭنىڭ مەركىزى بولمايدۇ، ئامېرىكا دىققىتىنى ئافغانىستان ۋە پاكىستانغا قارىتىدۇ» دەپ ئوتتۇرىغا قويدى.
بۇ ئامېرىكىنىڭ ئىسرائىلىيە بىخەرلىكىگە كۆڭۈل بۆلۈش دەرىجىسىنىڭ تۆۋەنلىگەنلىكىدىن دېرەك بىرىدۇ.


ئىسرائىلىيە ئارمىيىسىنىڭ زور كۆلەملىك ھەربىي ھەرىكىتىنىڭ ئارقىسىغا نۇرغۇن مۇددىئا يوشۇرۇنغان بولۇپ،
بىرىنچىدىن:
خاماسنى ئاجىزلىتىپ، غەززە شۇنىڭدەك پەلەستىن سىياسىي كۈچلىرىنىڭ سېلىشتۇرما كۈچىنى ئۆزگەرتىپ، ئابباس باشچىلىقىدىكى مۆتىدىل گۇرۇھ كۈچلىرىنى يۆلەش، فاتاخنىڭ غەززەدىكى تەسىر كۈچىنى كېڭەيتىش؛

ئىككىنچىدىن،
ئىسرائىلىيە 2006–يىلىدىكى لىۋانغا قاراتقان ئۇرۇشنىڭ مەغلۇبىيەت كۆلەڭگىسىنى يوقىتىپ، ئارمىيىنىڭ ھەيۋىسىنى قايتىدىن نامايەن قىلىپ، ئىسرائىلىيىدىكى ئالغا پارتىيىسىنىڭ 2–ئاينىڭ 10– كۈنى ئۆتكۈزىلىغان پارلامېنت سايلىمى ئۈچۈن سايلام بېلىتى توپلىماقچى بولىۋاتىدۇ.

ئۈچىنچىدىن،
ئوباماغا يېڭى ھۆكۈمىتىنىڭ ئامېرىكا بىلەن ئىسرائىلىيىنىڭ ئالاھىدە مۇناسىۋەت يولىدىن يىراقلاپ كەتمەسلىكىنى ئاگاھلاندۇرۇشتىن ئىبارەت.

پەلەستىن–ئىسرائىلىيە توقۇنۇشىنىڭ ئوبامانى سىنىشى -ئەمەلىيەتتە ئامېرىكىنىڭ ئوتتۇرا شەرققە قاراتقان سىياسىتىنى سىناش،
بۇ خىل يۈزلىنىش ئوتتۇرا شەرق ۋەزىيىتىنىڭ كۈلگۈسى تەرەققىياتىغا چوقۇم تەسىر كۆرسىتىدۇ.
بۇ ئاساسلىقى مۇنۇلاردىن ئىبارەت؛

بىرىنچى، پەلەستىن– ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى - ئوتتۇرا شەرق مەسىلىسىنىڭ يادروسى،
ئوبامانىڭ پەلەستىن–ئىسرائىلىيە كرزىسىنى بىر تەرەپ قىلىشى - ئۇنىڭ ئوتتۇرا شەرق سىياسىتىنىڭ ماھىيىتىنى كۆرسىتىپ قالماستىن، بەلكى كەلگۈسىدە ئامېرىكا–ئىسرائىلىيە مۇناسىۋىتى ۋە ئامېرىكا بىلەن ئەرەپ ئەللىرى مۇناسىۋىتىنىڭ يېڭى ئاساسىنى بارلققا كەلتۈرىدۇ.
بۇ ئىش ئوبدان بىر تەرەپ قىلىنمسىا، ئامېرىكىنىڭ كەلگۈسىدىكى ئوتتۇرا شەرق سىياسىتى ئېغىر چەكلىمىگە ئۇچرايدۇ،
ئوتتۇرا شەرقنىڭ تىنچلىق مۇساپىسى ئېغىر سىناققا دۇچ كىلىدۇ.

ئىككىنچى،
پەلەستىن–ئىسرائىلىيە توقۇنۇشى - ئامېرىكىنىڭ ئەرەپ ئەللىرى بىلەن، شۇنىڭدەك ئىسلام دۇنياسى بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشىگە تەسىر يەتكۈزىدۇ.
ئوباما رىقابەت سايلىمىدا، «يېڭىچە، ئىجابىي شەكىلدە ئىسلام دۇنياسى بىلەن ئالاقىنى يولغا قويۇپ، ئامېرىكا بىلەن ئىسلام دۇنياسىنىڭ مۇناسىۋىتىنى ياخشىلايدىغانلىقى توغرىسىدا» ۋەدە بەرگەن ھەمدە «ۋەزىپىگە ئولتۇرۇپ 100 كۈن ئىچىدە بىر ئىسلام دۆلىتىنى تاللاپ مۇھىم سۆز قىلىپ، بۇنى يېڭى ئالاقە شەكلىنىڭ مۇقەددىمىسى قىلىدىغانلىقىنى» ئېيتقان ئىدى.
ئەمما ناۋادا بۇ قېتىمقى توقۇنۇشتا ئوباما ئىسرائىلىيەپەرەس دەپ قارىلىدىغان بولسا، شۈبھىسىزكى، بۇ سىياسەت كۈچلۈك سەلبىي تەسىر قوزغىشى مۇمكىن؛

ئۈچىنچى،
بۇ قېتىمقى توقۇنۇش ئامېرىكىنىڭ ئىراققا قاراتقان سىياسىتى، شۇنىڭدەك تېرورلۇققا قارشى سىياسىتىنى تەڭشىشىگە خەۋپ يەتكۈزۈشى مۇمكىن.
پەلەستىن– ئىسرائىلىيە توقۇنۇشىنىڭ كەسكىنلىشىپ، ئوتتۇرا شەرقتە كۈچلۈك داۋالغۇش پەيدا قىلىشى، ئوبامانىڭ تېرورلۇققا قارشى تۇرۇش مەركىزىنى ئافغانىستان ۋە پاكىستانغا يۆتكەش ھەل قىلغۇچ تەدبىرىگە قايتىدىن قاراپ چىقىشىغا مەجبۇرلىشىشى مۇمكىن.

ھازىرغىچە، پات ئارىدا ۋەزىپىگە ئولتۇرىدىغان ئوباما ئىسرائىلىيىنىڭ ھەرىكىتىگە ئاشكارا باھا بىرىشنى ئىزچىل رەت قىلىپ كەلدى،
«بىر دۆلەتتە ئىككى خوجايىننىڭ بولۇشىغا يول قويماسلىق كېرەك» دەپلا قويۇپ، قانلىق توقۇنۇشقا ھېچقانداق ئىپادە بىلدۈرمىدى.
ئوباما ئىسرائىلىيە ئارمىيىسىنىڭ ھەرىكىتىگە سۈكۈت قىلدى،
رەسمىي ۋەزىپە تاپشۇرىۋالماسلىقى ئۇنىڭ توقۇنۇشقا بىر نىمە دېيەلمىگەنلىكىنىڭ سەۋەبى، يەنە ئۇ ئۆزىگە ئازراق ئىمكانىيەت قالدۇرماقچى بولدى،
ئەمما ناۋادا ئۇ تەختكە ئولتۇرسىلا بىر مەيدان «يۈزتۇرانە جەڭ»گە يولۇقۇپ قېلىپ، ئۇنىڭدىن ئۆزىنى دالدىغا ئېلىشى تەس بولىدۇ.
پەلەستىن– ئىسرائىلىيە ئوتتۇرىسدىكى بۇ قېتىمقى توقۇنۇش - ئوباما ۋەزىپىگە ئولتۇرغاندىن كىيىن يولۇقىدىغان بىر زور خەلقئارا كرزىس بولۇپ، ئۇ ئوبامانىڭ دىپلوماتىيە جەھەتتىكى ئەقىل پاراسىتىنى ۋە كرىزسىنى بىر تەرەپ قىلىشتىكى ئىقتىدارىنى بىۋاستە سىنايدۇ.

مەنزىل
http://palastinbiz.blogspot.com/