پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيەنىڭ ئاداۋەتلىرى

ئىسرائىلىيە دۆلەت قۇرغانلىقىنى جاكارلىغاندىن كىيىن، ئەرەب دۆلەتلىرى بىلەن ئىسرائىلىيە ئوتتۇرىسىدا بەش قېتىم كەڭ كۆلەملىك ئۇرۇش پارتلىغان. ئىسرائىلىيە ئۇرۇش قوزغاش ئارقىلىق يېرۇسالېمنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن پەلەستىن زېمىنىنى ئىشغال قىلغان، پەلەستىندىكى نەچچە مىليون ئەرەب يۇرت-ماكانىدىن قوغلاپ چىقىرىلىپ، مۇساپىر بولغان.
مىللىي ھوقۇقنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، يۇرت-ماكانىغا قايتىپ كېلىش ئۈچۈن، پەلەستىنلىكلەر قوراللىق كۈرەشنى باشلىغان. 1964-يىلى 5-ئايدا پەلەستىن ئازادلىق تەشكىلاتى قۇرۇلغان، مەزكۇر تەشكىلات «پەلەستىن زېمىنىدىكى يەھۇدىي قىساسچىلىرىنى يوقىتىش»نى مەقسەت قىلغان

پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيەنىڭ ئاداۋەتلىرى


پەلەستىن ئاسىيانىڭ غەربىدىكى ئوتتۇرا دېڭىز بويىغا جايلاشقان. قەدىمكى نامى كەنئان بولۇپ، ھازىرقى ئىسرائىلىيە، غەززە، ئىئوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقى ۋە ئىئوردانىيىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان.
تارىختا بۇ يەردە يەھۇدىيلارمۇ، ئەرەبلەرمۇ ياشىغان. مىلادىدىن ئىلگىرىكى 13-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدا ئىبرانىلار قەبىلىلىرى پەلەستىنگە كۆچۈپ كەلگەن ھەم كېيىن ئىبرانىلار پادىشاھلىقى ۋە ئىسرائىلىيە پادىشاھلىقىنى قۇرغان. كىيىن پەلەستىننى ئاسسۇرىيلار، بابىللىقلار، پارسلار، رىملىقلار ئىشغال قىلغان ۋە ئۇنىڭغا ھۆكۈمرانلىق قىلغان. رىم ئىمپېرىيىسى ھۆكۈمرانلىق قىلغان مەزگىلدە، يەھۇدىيلار كۆپ قېتىم باستۇرۇلغان، ھايات قالغانلارمۇ پەلەستىندىن قوغلاپ چىقىرىلغان. مىلادى 7-ئەسىردە، ئەرەبلەر رىم ئىمپېرىيىسىنى مەغلۇپ قىلىپ، پەلەستىنگە ھۆكۈمرانلىق قىلغان. 16-ئەسىردىن باشلاپ، پەلەستىن ئوسمان ئىمپېرىيىسىنىڭ بىر قىسمىغا ئايلانغان. 1-دۇنيا ئۇرۇشى مەزگىلىدە، پەلەستىن ئەنگلىيىنىڭ «مانداتلىق تېررىتورىيىسى»گە ئايلانغان، شۇنىڭدىن باشلاپ، ئەرەبلەر بۇ رايوننىڭ ئاساسلىق ئاھالىسىگە ئايلانغان.
ئەنگلىيە پەلەستىننى ئىشغال قىلغاندىن كىيىن ئۇنى ئىئوردان دەرياسىنى چېگرا قىلىپ، پەلەستىننى شەرق ۋە غەرب دەپ ئىككى رايونغا، يەنى شەرقىي قىسىمنى تاشقى ئىئوردانىيە(ھازىرقى ئىئوردانىيە ھاشىم پادىشاھلىقى)، غەربىي قىسىمنى پەلەستىن(ھازىرقى ئىسرائىلىيە، ئىئوردان دەرياسىنىڭ غەربىي قىرغىقى ۋە غەززە رايونى) دەپ ئاتىغان.
19-ئەسىرنىڭ ئاخىرلىرىدا، دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدا يەھۇدىي قىساسچىلىرى ھەرىكىتى باشلانغان. يەھۇدىيلار تۈركۈملەپ پەلەستىنگە كۆچۈپ كەلگەن. بۇ جەرياندا يەھۇدىيلار پەلەستىندىكى ئەرەبلەر بىلەن كۆپ قېتىم قانلىق توقۇنۇشقان.

1947-يىلى 11-ئايدا، ب د ت 181-نومۇرلۇق قارار ماقۇللاپ، 27مىڭ كۋادرات كىلومېتىر كېلىدىغان پەلەستىن زېمىنىدا يەھۇدىيلار دۆلىتى ۋە ئەرەبلەر دۆلىتى قۇرۇش، يېرۇسالېمنى خەلقئارالاشتۇرۇشنى بەلگىلىگەن. 1948-يىل 5-ئاينىڭ 14-كۈنى، ئىسرائىلىيە دۆلىتىنىڭ قۇرۇلغانلىقى جاكارلانغان. ب د ت نىڭ بۇ قارارى پەلەستىنلىكلەر ۋە ئەرەب دۇنياسىنىڭ كۈچلۈك قارشىلىقىغا ئۇچرىغانلىقتىن، پەلەستىن دۆلىتى قۇرۇلماي قالغان.

ئىسرائىلىيە دۆلەت قۇرغانلىقىنى جاكارلىغاندىن كىيىن، ئەرەب دۆلەتلىرى بىلەن ئىسرائىلىيە ئوتتۇرىسىدا بەش قېتىم كەڭ كۆلەملىك ئۇرۇش پارتلىغان. ئىسرائىلىيە ئۇرۇش قوزغاش ئارقىلىق يېرۇسالېمنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇرغۇن پەلەستىن زېمىنىنى ئىشغال قىلغان، پەلەستىندىكى نەچچە مىليون ئەرەب يۇرت-ماكانىدىن قوغلاپ چىقىرىلىپ، مۇساپىر بولغان.

مىللىي ھوقۇقنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش، يۇرت-ماكانىغا قايتىپ كېلىش ئۈچۈن، پەلەستىنلىكلەر قوراللىق كۈرەشنى باشلىغان. 1964-يىلى 5-ئايدا پەلەستىن ئازادلىق تەشكىلاتى قۇرۇلغان، مەزكۇر تەشكىلات «پەلەستىن زېمىنىدىكى يەھۇدىي قىساسچىلىرىنى يوقىتىش»نى مەقسەت قىلغان.

پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيە ئۇزاق يىل ئۇرۇش قىلىپ، ئۇرۇش بىلەن مەسىلىنى ھەل قىلغىلى بولمايدىغانلىقىنى تونۇپ يەتكەن. شۇنىڭ بىلەن خەلقئارا جەمئىيەتنىڭ كېلىشتۈرۈشى بىلەن، پەلەستىن-ئىسرائىلىيە مەسىلىسىنى سىياسىي يول بىلەن ھەل قىلىش ئۈستىدە ئىزدىنىش باشلانغان.
1993-يىلى 9-ئايدا پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيە تۇنجى تىنچلىق كېلىشىمى−پەلەستىن ئاپتونومىيىسىنىڭ «پرىنسىپ خىتاپنامىسى»نى ئىمزالىغان. يېرۇسالېمنىڭ تەۋەلىكى، يەھۇدىيلار مەھەللىسى، پەلەستىنلىك مۇساپىرلارنىڭ يۇرتىغا قايتىشى، پەلەستىن-ئىسرائىلىيە چېگرىسىنى ئېنىق بېكىتىش قاتارلىق قىيىن مەسىلىلەردە ئىككى تەرەپ ئوتتۇرىسىدا ناھايىتى چوڭ ئىختىلاپ بولغاچقا، ئىككى تەرەپ تا ھازىرغىچە مەڭگۈلۈك تىنچلىق كېلىشىمى ئىمزالىيالمىدى.
بۇنىڭدىن سىرت، پەلەستىن زېمىنىدا يەنە «خاماس»، «ئىسلام غازاتچىلار تەشكىلاتى»(جىھاد)، «پەلەستىننى ئازاد قىلىش خەلق فرونتى» قاتارلىق سىياسىي گۇرۇھلار بار.
ئۇلار پەلەستىننىڭ مىللىي ھوقۇقىنى تەكىتلەيدۇ، پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيىنىڭ تىنچلىق سۆھبىتى ئۆتكۈزۈشىگە قارشى، ئىسرائىلىيىنى ئېتىراپ قىلىشنى رەت قىلىدۇ ھەم ئىسرائىلىيىنىڭ 1967-يىلىدىكى ئۇرۇش مەزگىلىدە ئىشغال قىلىنغان پەلەستىننىڭ بارلىق زېمىنىنى قەتئىي قايتۇرۇپ بېرىشنى تەلەپ قىلىدۇ.
پەلەستىننىڭ مىللىي ھوقۇقىنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن، بۇ تەشكىلاتلارغا قاراشلىق ھەربىي گۇرۇھلار ئىسرائىلىيىنى نىشان قىلغان بىر قاتار پارتلىتىش ۋە ھۇجۇم قىلىش ۋەقەلىرىنى پەيدا قىلىپ، ئىسرائىلىيىنىڭ قاتتىق ئۆچ ئېلىشىگە سەۋەبچى بولدى. نەتىجىدە پەلەستىن بىلەن ئىسرائىلىيىنىڭ بىر-بىرىدىن ئۆچ ئېلىشى توختىمىدى.

مەنبەسى: شىنخۇا تورىدىن

مەنبە
http://bbs.diyarim.com/read.php?tid=30936